10 września 2014, Rada Ministrów ogłosiła projekt ustawy o zmianie Ordynacji podatkowej. Ostatnie poprawki dotyczą w szczególności tzw. klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.
Klauzula ma być nowym narzędziem umożliwiającym organom podatkowym dokonanie reklasyfikacji transakcji gospodarczej w przypadku udowodnienia, że podatnik unikał opodatkowania i uzyskał w ten sposób znaczne korzyści podatkowe. Zgodnie z projektem w takim przypadku organ pominie sztuczne konstrukcje prawne, co może prowadzić do powstania obowiązku zapłaty podatku i odsetek od zaległości, jak również zagrożenia odpowiedzialnością karną skarbową.
Klauzula ma być stosowana w odniesieniu do „sztucznych” konstrukcji prawnych, których głównym celem było uzyskanie „znacznej korzyści podatkowej”, nieprzewidzianej w przepisach prawa podatkowego oraz sprzecznej z celem i istotą tych przepisów. Według projektu, za sztuczną będzie się uważać konstrukcję prawną nadmiernie zawiłą (która np. dzieli jedno lub łączy różne zdarzenia, jest realizowana przez podmioty pośredniczące, zawiera elementy wzajemnie się znoszące lub kompensujące) i pozbawioną treści ekonomicznej (która np. ukrywa prawdziwy cel i znaczenie zdarzenia gospodarczego, nie prowadzi do realizacji jakiegokolwiek zdarzenia gospodarczego, jest nieadekwatna lub zbędna do realizacji zdarzenia gospodarczego, zgodnie z jego celem i istotą oraz do uzyskania zamierzonego efektu gospodarczego). W konsekwencji konstrukcja ta nie będzie uznawana za konstrukcję prawną typową, tzn. nie zostałaby zastosowana przez rozsądnie działający podmiot kierujący się w swych wyborach celami gospodarczymi.
Stosowanie klauzuli ma być ograniczone do tych zdarzeń, w których efekcie podatnik odniósł „znaczną korzyść podatkową”, tzn. w wysokości przekraczającej 50.000 zł za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, przy czym do wyliczenia progu zastosowania klauzuli stosuje się zasadę kumulowania korzyści. Znaczna korzyść podatkowa może polegać na: obniżeniu zobowiązania podatkowego lub uniknięciu tego zobowiązania, podwyższeniu kwoty nadpłaty, zwrotu podatku lub straty albo uniknięciu obowiązku podatkowego, obniżeniu podstawy opodatkowania w zakresie zobowiązań powstających na mocy decyzji lub odsunięciu w czasie momentu powstania obowiązku podatkowego lub zobowiązania podatkowego, skutkującego obniżeniem podwyższeniu kwoty nadpłaty, zwrotu podatku lub straty.
Zgodnie z założeniem zastosowanie klauzuli będzie polegało na wydaniu decyzji ustalającej lub określającej wysokość zobowiązania podatkowego z pominięciem sztucznych konstrukcji prawnych i opodatkowaniu rzeczywistych zdarzeń gospodarczych oraz typowej konstrukcji prawnej. Organ będzie musiał udowodnić, że podatnik unikał opodatkowania oraz wykazać uzyskanie w wyniku tego znacznej korzyści podatkowej, jak również, iż istnieje i jest możliwa do zastosowania typowa konstrukcja prawna. Według projektu decyzja wymiarowa w sprawie unikania opodatkowania nie będzie podlegała wykonaniu aż do prawomocnego zakończenia sporu przed sądem administracyjnym, nie będzie też można nadać jej rygoru natychmiastowej wykonalności. W przypadku uprawomocnienia decyzji, poza odsetkami od zaległości, nie przewidziano dodatkowych sankcji finansowych. Uzasadnienie projektu przewiduje jednak, iż wydanie decyzji wymiarowej w sprawie unikania opodatkowania będzie niosło ryzyko odpowiedzialności karnej skarbowej. W trakcie postępowania wymiarowego w sprawie unikania opodatkowania będzie możliwe zasięgnięcie opinii Rady do Spraw Unikania Opodatkowania. Będzie to niezależny od organów podatkowych organ kolegialny, składający się z sędziów NSA w stanie spoczynku, pracowników szkół wyższych, przedstawiciela Rzecznika Praw Obywatelskich oraz członka Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Rada będzie wydawała niewiążące opinie w sprawie zasadności zastosowania klauzuli w indywidualnej sprawie, na wniosek organów postępowania lub podatnika w postępowaniu odwoławczym.
W sprawach planowanych konstrukcji prawnych projekt przewiduje wydawanie przez Ministra Finansów opinii zabezpieczających przed zastosowaniem klauzuli. Opinia ma zawierać w szczególności ocenę, czy planowana konstrukcja prawna w okolicznościach przedstawionych we wniosku stanowi unikanie opodatkowania, wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Zgodnie z zamierzeniem opinia ma chronić podatnika, który się do niej zastosuje, na zasadach podobnych, jak w przypadku interpretacji indywidualnych. W szczególności ochrona polegać będzie na możliwości zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem opinii, wyłączeniu odpowiedzialności karnej skarbowej oraz nienaliczaniu odsetek za zwłokę. Postępowanie w sprawie wydania opinii zabezpieczającej ma toczyć się według reguł szczególnych, a ponadto opłata za wniosek o jej wydanie będzie uzależniona od tego, czy planowane czynności prawne są dokonywane z rezydentami lub nierezydentami i wyniesie odpowiednio: 15 000 zł i 30 000 zł. Opinię zabezpieczającą będzie można zaskarżyć do sądu administracyjnego. Ponadto przeciwdziałając zastosowaniu klauzuli podatnik będzie mógł uprawdopodobnić, że istniały inne ważne względy lub istotne korzyści ekonomiczne lub biznesowe uzasadniające zastosowanie w okolicznościach konkretnej sprawy sztucznej konstrukcji prawnej.
Projekt ustawy przewiduje również istotne zmiany, jeśli chodzi o zakres ochrony wynikający z interpretacji indywidualnych. Jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej będą stanowiły część sztucznej konstrukcji prawnej stwierdzonej w ostatecznej i prawomocnej decyzji wymiarowej w sprawie unikania opodatkowania, ochrona wynikająca z zastosowania się do interpretacji indywidualnej będzie wyłączona. Oznacza to, iż po zastosowaniu klauzuli podatnik będzie musiał liczyć się z obowiązkiem zapłaty zaległości podatkowej z odsetkami, jak również odpowiedzialnością karną skarbową, bez możliwości powołania się na ochronę z posiadanej interpretacji indywidualnej.
Opublikowany przez Radę Ministrów projekt ustawy jest ponowną próbą wprowadzenia ogólnej klauzuli obejścia prawa podatkowego w Polsce. Wbrew deklaracjom zawartym w uzasadnieniu do projektu nie realizuje on podstawowych zaleceń Trybunału Konstytucyjnego dotyczących poprzedniej wersji klauzuli (zawartych w wyroku z dnia 11 maja 2004 r., sygn. akt 4/03). Definicja „unikania opodatkowania” opiera się na pojęciach nieostrych i wymagających dalszej interpretacji. Nie została również zarysowana wyraźna granica między dozwoloną optymalizacją podatkową a unikaniem opodatkowania. Wskutek krytyki wielu resortów, organizacji przedsiębiorców oraz rządowych prawników, Ministerstwo Finansów dokonało ostatnio zmian w projekcie nowelizacji m.in. konkretyzując pojęcie „znaczącej korzyści podatkowej“. W przypadku utrzymania się ustawy w jej projektowanym kształcie wejście w życie przepisów o klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania planowane jest na 1 stycznia 2016 r. Nie ulega wątpliwości, że wprowadzenie klauzuli do polskiego prawa może istotnie wpłynąć na ocenę realizowanych transakcji. Zgodnie z założeniem przepisy te – jako materialne - mają odnosić się wyłącznie do czynności podejmowanych od tej daty. Ponadto transakcje objęte interpretacjami indywidualnymi, w których wnioski zostaną złożone przed wejściem w życie nowelizacji, mają korzystać z ochrony na dotychczasowych zasadach. W praktyce jednak, z uwagi na złożoność istniejących struktur, niezbędne będzie zweryfikowanie każdej z nich pod kątem ryzyka zastosowania klauzuli.
Niezamówione wiadomości i inne informacje przesłane dobrowolnie do firmy Dentons, nie będą uznane za informacje poufne i mogą zostać ujawnione osobom trzecim, mogą pozostać bez odpowiedzi i nie stanowią podstawy relacji pomiędzy prawnikiem a klientem. Jeśli nie jesteś klientem Dentons, prosimy o nieprzesyłanie informacji o charakterze poufnym.
Opis dostępny w innej wersji językowej.
Zostaniesz teraz przekierowany ze strony Dentons na stronę $redirectingsite w języku angielskim. Aby kontynuować, kliknij „Zatwierdź”.
Zostaniesz teraz przekierowany ze strony Dentons na stronę Beijing Dacheng Law Offices, LLP. Aby kontynuować, kliknij „Zatwierdź”.