De notaris geeft afschriften of uittreksels van notariële akten af aan rechthebbenden. Uittreksels worden uitgegeven aan een rechthebbende die geen recht ontleent aan de gehele akte, maar slechts aan bepaalde passages uit die akte. Iemand die een erfrechtelijke aanspraak heeft verloren bij een uiterste wilsbeschikking, heeft recht op een uittreksel dat in ieder geval de passage bevat waaruit dit feit naar voren komt. Dit lijkt een duidelijke regel, maar wat het uittreksel precies mag bevatten, valt over te twisten. In deze bijdrage behandel ik de vraag of de erfstellingen in een dergelijk uittreksel mogen worden vermeld.

De Kamer voor het Notariaat heeft op 6 oktober 2015 bij deze kwestie stilgestaan. De casus was als volgt. X heeft na het overlijden van haar oom een e-mailbericht gestuurd naar de notaris waarbij de oom zijn testament had opgesteld. X gaf aan dat zij meende versterferfgenaam te zijn van haar oom. De notaris heeft als volgt gereageerd: “Uw oom heeft inderdaad testamenten gemaakt zoals door u in uw mail gesteld. Uit de testamenten blijkt onder meer dat u geen erfgenaam/legataris bent. Voor het overige kan ik u momenteel niets meedelen en is het vooralsnog aan de erfgenamen om hierover met u al dan niet in contract te treden.” X is vervolgens een tuchtrechtelijke procedure begonnen met als klacht dat de notaris als boedelnotaris geen informatie heeft verstrekt over de inhoud van het testament.

De Kamer voor het Notariaat oordeelde als volgt. De notaris had op het moment dat hem duidelijk werd dat X een erfrechtelijke aanspraak had verloren een uittreksel moeten verstrekken op grond van artikel 49 lid 2 Wet op het notarisambt (Wna). De notaris kreeg echter geen maatregel opgelegd, maar in hoger beroep wel een waarschuwing.

Met de hiervoor besproken uitspraak in het achterhoofd, kijken we naar een recente uitspraak van het Hof Amsterdam van 1 augustus 2017. Hier betrof het de volgende situatie. Y heeft de notaris verzocht informatie te verstrekken over het testament van zijn tante. De notaris heeft vervolgens een uittreksel van het testament afgegeven waaruit blijkt dat Y een legaat toegekend heeft gekregen. Y stelt echter dat hij ook recht heeft op informatie over de erfstellingen. De notaris is het op dit punt niet met hem eens en Y start vervolgens een procedure bij de tuchtrechter. Y stelt dat hij wel degelijk recht heeft op informatie over de erfstellingen gezien hij wettelijk erfgenaam is van de tante.

De Kamer voor het Notariaat verwerpt de klacht. De volgende vraag werd behandeld: heeft een legataris (aan wie een geldbedrag is gelegateerd) recht op een uittreksel van het testament dat naast het legaat ook de erfstellingen omvat? Kijkend naar artikel 49 lid 2 Wna zal er worden geoordeeld dat X onder de volgende zinssnede valt: “degene die door een uiterste wilsbeschikking een erfrechtelijke uitspraak heeft verloren”. Echter het recht op een uittreksel wordt beperkt, verderop in het artikel: “doch slechts ten aanzien van het desbetreffende onderdeel van die wilsbeschikking”. Er moet dus stilgestaan worden bij de vraag of het uittreksel ook de erfstellingen mag omvatten. De Kamer stelt zich vervolgens terughoudend op bij de beantwoording van deze vraag. De literatuur is verdeeld ten aanzien van de beantwoording van deze vraag, waardoor het moeilijk is te zeggen of de notaris juist heeft gehandeld. De Kamer stelt dat de notaris zelf de omvang van zijn geheimhoudingsplicht beoordeelt en aldus zelf de beslissing neemt of een akte als vertrouwelijk heeft te gelden.

Stilstaand bij de twee hiervoor besproken uitspraken, blijkt dat er onduidelijkheid bestaat over de houding die de notaris moet aannemen als hij zich in een soortgelijke positie bevindt en welke keuze hij daarbij vervolgens dient te maken. In het boek van Melis/Waaijer, De Notariswet, 2012/12.4.4. wordt dit bevestigend beantwoord. Het uittreksel bevat de passage waaruit blijkt dat eerdere wilsbeschikkingen zijn herroepen en wie de erfgenamen zijn. Echter dit wordt in Asser/Perrick 4 2013/424 ontkennend beantwoord. De onterfde erfgenaam mag slechts een uittreksel ontvangen waarbij hij een rechtstreeks belang heeft. Vervolgens wordt er besproken dat in geval van een stilzwijgende onterving - door benoeming van anderen tot erfgenaam - de onterfde erfgenaam genoegen moet nemen met de verklaring van de notaris dat hij is onterfd.

De rechtspraak en de literatuur is aldus verdeeld over het feit of een onterfde erfgenaam, of een legataris, een uittreksel mag ontvangen waarbij de erfstellingen worden vermeld. Het is aan de rechter hier in de toekomst meer duidelijkheid in te verschaffen.