Voor het realiseren van een bouwwerk is in de regel een omgevingsvergunning voor de activiteit ‘bouwen’ (voorheen bouwvergunning) noodzakelijk. Op de omgevingsvergunningsplicht bestaan uitzonderingen waar in de praktijk - uiteraard - zo goed als mogelijk gebruik van wordt gemaakt. Niet zelden komt het voor dat, nadat de omgevingsvergunning is verleend, er nog wijzigingen gewenst zijn op het bouwplan. Op zo’n moment zijn er diverse zaken waarop gelet moet worden om achteraf niet in de problemen te komen.

Bij een wijziging van een vergund bouwplan is het van groot belang om te bepalen of er sprake is van een onherroepelijke omgevingsvergunning of dat er tegen de verleende omgevingsvergunning nog een bezwaar/beroep dan wel hoger beroepsprocedure loopt of kan worden opgestart. In dat laatste geval is het namelijk nog mogelijk hangende die procedure ‘wijzigingen van ondergeschikte aard’ door te voeren zonder dat een nieuwe omgevingsvergunning hoeft te worden aangevraagd. Dat kan niet meer indien reeds sprake is van een onherroepelijke omgevingsvergunning.

De vraag of sprake is van een ‘wijziging van ondergeschikte aard’ dient per concreet geval te worden beantwoord. Indien de wijziging van de oorspronkelijke aanvraag zodanig ingrijpend is dat redelijkerwijs niet meer van hetzelfde bouwplan kan worden gesproken, moet daarvoor een nieuwe aanvraag worden ingediend. Tevens geldt dat als de wijzigingen op zichzelf niet als ondergeschikt kunnen worden aangemerkt, het gelet op de totale omvang van een bouwplan zo kan zijn dat die wijzigingen niet als planologisch relevant worden aangemerkt en als gevolg daarvan alsnog als ondergeschikt wordt aangemerkt. Per geval zal dus moeten worden bezien of sprake is van een wijziging van ondergeschikte aard. Het bevoegd gezag moet die mening delen om de wijziging van ondergeschikte aard ook daadwerkelijk ‘vergund’ te krijgen binnen de reeds verleende omgevingsvergunning. Indien sprake is van een wijziging van ondergeschikte aard hoeft geen nieuwe aanvraag te worden ingediend en lopen de wijzigingen mee in de lopende procedure. Dit heeft als voordeel dat eventuele bezwaarmakers niet de mogelijkheid krijgen om een nieuwe procedure te starten tegen de wijzigingen. Hun bezwaren tegen de oorspronkelijke omgevingsvergunning zullen van rechtswege ook zien op de wijzigingen van ondergeschikte aard. Het bevoegd gezag, de rechtbank en Raad van State zullen die wijzigingen en de bezwaren daartegen dus beoordelen in de reeds lopende procedure.

Anders is het indien de verleende omgevingsvergunning onherroepelijk is geworden. In dat geval is het niet meer mogelijk het vergunde bouwplan aan te passen met een ‘wijziging van ondergeschikte aard’ en zal er per wijziging moeten worden beoordeeld of sprake is van een omgevingsvergunning plichtige wijziging ten opzichte van het reeds vergunde bouwplan. Het onherroepelijk vergunde bouwplan is dan het uitgangs-/vertrekpunt. Als eenmaal is bepaald of sprake is van vergunning plichtige wijzigingen zal daarvoor een nieuwe aanvraag moeten worden ingediend. Hierbij is het van groot belang de aanvraag zo geformuleerd wordt dat duidelijk is dat die uitsluitend ziet op de wijzigingen van het reeds vergunde bouwplan en niet op een geheel nieuw bouwplan. Tevens moet in de aanvraag volstrekt helder zijn dat het bevoegd gezag de onherroepelijk verleende omgevingsvergunning niet moet intrekken, maar uitsluitend de wijzigingen ten opzichte van die omgevingsvergunning moet verlenen. Trekt het bevoegd gezag de onherroepelijke omgevingsvergunning in, dan zal de nieuwe aanvraag opnieuw het gehele bouwplan moeten omvatten en zal het gehele bouwplan opnieuw in volle omvang moeten worden getoetst met alle (nadelige) gevolgen van dien. Denk daarbij aan toetsing aan de regels uit het Bouwbesluit 2012, maar ook aan het in rekening brengen van leges.

Als de omgevingsvergunning voor de gewijzigde uitvoering van het reeds onherroepelijk vergunde bouwplan eenmaal onherroepelijk is geworden, heeft dat tot gevolg dat de vergunninghouder het gewijzigde bouwplan ook op die manier zal moeten uitvoeren. Er bestaat in zo’n geval geen keuze om of het oorspronkelijke bouwplan dan wel het gewijzigde bouwplan te realiseren. Dat moet in overweging worden genomen bij het aanvragen van een dergelijke wijziging. Mijns inziens zou voor het alsnog uitvoeren van het oorspronkelijke bouwplan eerst de omgevingsvergunning voor het gewijzigde bouwplan moeten worden ingetrokken. Die intrekking betreft een discretionaire bevoegdheid van het bevoegd gezag. Dat betekent dat niet ‘zomaar’ ervan kan worden uitgegaan dat het bevoegd daaraan meewerkt. Tot slot is nog het volgende van belang bij het wijzigen van een onherroepelijk vergund bouwplan. Zolang dit bouwplan nog niet is gerealiseerd, zal bij de wijziging daarvan altijd moeten worden getoetst aan de nieuwbouweisen uit het Bouwbesluit 2012. Aangezien toetsing aan de nieuwbouweisen uit het Bouwbesluit 2012 toch al het uitgangspunt is, zal dit in veel gevallen geen probleem zijn. Dat neemt echter niet weg dat in bepaalde gevallen een en ander wel nadelige gevolgen kan hebben. Denk daar dus bij voorkeur vooraf over na om nadelige gevolgen te voorkomen.

Gelet op het voorgaande is het dus van groot belang een wijziging van een vergund bouwplan goed te overwegen en voor te bereiden; daarmee wordt achteraf een hoop ellende voorkomen.