14 kwietnia 2015 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone pytania prawne Sądu Rejonowego w Koninie dotyczące przepisów umożliwiających bankom wystawianie Bankowego Tytułu Egzekucyjnego (BTE) orzekając, że art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe są niezgodne z Konstytucją. Przepisy tracą moc obowiązującą z dniem 1 sierpnia 2016 r.
Na podstawie art. 96 ust. 1 prawa bankowego banki mogą wystawiać BTE, w oparciu o swoje księgi lub inne dokumenty związane z dokonywaniem czynności bankowych. Treść i formę BTE określa art. 96 ust. 2 prawa bankowego. Art. 97 ust. 1 ww. ustawy definiuje, kiedy BTE może być podstawą prowadzenia egzekucji cywilnej po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności. Sąd bada jednak BTE tylko pod względem formalnym, nie ma natomiast prawa wnikać w kwestie merytoryczne. W razie stwierdzenia formalnej poprawności BTE, sąd nadaje mu klauzulę wykonalności w ciągu trzech dni od złożenia przez bank stosownego wniosku.
W ustnym uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny uznał, że prawo do wystawiania BTE jest przywilejem banków, naruszającym zasadę równego traktowania (art. 32 ust. 1 konstytucji) w trzech aspektach:
Ponadto zdaniem Trybunału Konstytucyjnego bank i jego klient mają wspólną istotną cechę– są stronami prywatnoprawnego stosunku zobowiązaniowego, który jest oparty na zasadzie prawnej (formalnej) równości i autonomii woli stron. Powinny mieć więc równe możliwości obrony swych praw i interesów, wynikających z zawartej umowy. Tymczasem bank sam wydaje tytuł egzekucyjny, zastępujący orzeczenie sądu, z pominięciem merytorycznego rozpoznania sprawy, w czasie którego klient mógłby podnieść merytoryczne zarzuty. Klient może bronić się przed BTE tylko wytaczając powództwo przeciwegzekucyjne (art. 840 k.p.c.), ponosząc w związku z tym pełną opłatę stosunkową (5 % od wartości roszczenia) i cały ciężar dowodzenia – w warunkach prowadzenia przeciwko niemu egzekucji wiążącej się z zajęciem majątku.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego BTE ma istotne znaczenie również dla uprzywilejowania banków, jako wierzycieli w relacji z innymi podmiotami będącymi wierzycielami. Te inne podmioty, w konkurencji z bankami do majątku tej samej osoby jako dłużnika, mają ograniczone możliwości zaspokojenia swoich roszczeń.
TK zwrócił uwagę, że banki, poza BTE, dysponują szerokim zestawem środków zabezpieczenia kredytów w szczególności wekslem, który może stać się podstawą wydania nakazu zapłaty w trybie art. 491 i art. 492 k.p.c. Ponadto dłużnicy wciąż mogą składać oświadczenia o poddaniu się egzekucji w formie aktu notarialnego, w trybie przewidzianym art. 777 k.p.c.
Zakwestionowane przepisy tracą moc z dniem 1 sierpnia 2016 roku. Po tym terminie banki nie będą mogły wystawiać BTE w oparciu o art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Zgodnie z ustnym uzasadnieniem Trybunału Konstytucyjnego, odroczenie utraty mocy obowiązującej kwestionowanych przepisów umożliwi zakończenie spraw w toku oraz wydanie przez ustawodawcę odpowiednich przepisów.
Wyrok rodzi wiele praktycznych pytań istotnych z punktu widzenia banków, w szczególności:
Odpowiedzi na te i inne pytania, które mogą pojawić się w związku z komentowanym wyrokiem, będzie można udzielić po opublikowaniu uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Niezamówione wiadomości i inne informacje przesłane dobrowolnie do firmy Dentons, nie będą uznane za informacje poufne i mogą zostać ujawnione osobom trzecim, mogą pozostać bez odpowiedzi i nie stanowią podstawy relacji pomiędzy prawnikiem a klientem. Jeśli nie jesteś klientem Dentons, prosimy o nieprzesyłanie informacji o charakterze poufnym.
Opis dostępny w innej wersji językowej.
Zostaniesz teraz przekierowany ze strony Dentons na stronę $redirectingsite w języku angielskim. Aby kontynuować, kliknij „Zatwierdź”.
Zostaniesz teraz przekierowany ze strony Dentons na stronę Beijing Dacheng Law Offices, LLP. Aby kontynuować, kliknij „Zatwierdź”.