Ustawa z dnia 31 marca 2020 r., zwana „tarczą antykryzysową”, ma na celu wprowadzenie szczególnych rozwiązań w związku z kryzysem wywołanym pandemią COVID-19.
Jednym z elementów ustawy są nowe rozwiązania z zakresu kompetencji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów („UOKiK”). Poniżej podsumowujemy najważniejsze – w naszej ocenie – zagadnienia z tego zakresu, w tym nowe obowiązki przedsiębiorców i nowe kompetencje organów administracji publicznej.
Pierwsze rozwiązanie daje możliwość ustalenia w drodze rozporządzenia maksymalnych cen lub marż (zarówno hurtowych, jak i detalicznych) stosowanych w sprzedaży towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia czy bezpieczeństwa ludzi, bądź wreszcie kosztów utrzymania gospodarstw domowych. Jak podkreślono w uzasadnieniu do ustawy, rozwiązanie to z założenia ma dotyczyć tylko produktów podstawowych.
W zakresie cen maksymalnych ustawa przewiduje dyrektywy, jakimi może kierować się minister przy wydawaniu rozporządzenia. Może on:
W zakresie ustalenia maksymalnej marży delegacja ustawowa wskazuje dwie strategie:
Przedmiotowe rozporządzenie może wydać minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia oraz ministrem właściwym do spraw rolnictwa i rozwoju wsi.
Uzupełnia to wprowadzoną wcześniej możliwość ustalenia w drodze obwieszczenia maksymalnych cen niektórych produktów leczniczych, wyrobów medycznych i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego – tych, które mogą być wykorzystane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.
Ustawa wprost wskazuje, że stosowanie cen lub marż wyższych niż ustanowione w ww. rozporządzeniu lub obwieszczeniu jest zakazane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Kontrolę przestrzegania zakazu stosowania wyższych cen/marż niż maksymalne ustanowione odpowiednim rozporządzeniem lub obwieszczeniem będą sprawowały w ramach swoich kompetencji Inspekcja Farmaceutyczna, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcja Sanitarna i – w zakresie niezastrzeżonym dla nich – Inspekcja Handlowa.
W kontroli przeprowadzanej przez te inspekcje stosowane będą przepisy rozdziału 5 ustawy Prawo przedsiębiorców, z wyłączeniem niektórych przepisów tej ustawy, a w tym m.in.:
Kontrolę przestrzegania zakazu może prowadzić również Prezes UOKiK na podstawie odpowiednio stosowanych przepisów rozdziału 3 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (z wyłączeniem niektórych przepisów).
Dodatkowo, uzasadnienie ustawy wskazuje na bezpośrednie uprawnienie konsumentów do zastosowania art. 538 ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje przepis określający cenę maksymalną, kupujący nie jest obowiązany do zapłaty ceny wyższej. Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest wówczas zwrócić kupującemu pobraną różnicę.
Naruszenie zakazu omówionego powyżej podlega karze od 5 tysięcy do 5 milionów złotych, którą może nakładać wojewódzki inspektor farmaceutyczny, wojewódzki inspektor jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, państwowy wojewódzki inspektor sanitarny lub wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej.
Ustawa uzupełnia też dotychczasową regulację, tj. powyższe kary mogą być nakładane również za naruszenie ustalonych w drodze obwieszczenia maksymalnych cen niektórych produktów leczniczych, wyrobów medycznych i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
Ustawa przewiduje również kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie nakładania kar pieniężnych, tj.:
Drugie rozwiązanie przewidziane przez ustawę, mocno kontrowersyjne, to nowe wzory obliczania maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego – w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim – odrębnie dla kredytów o okresie spłaty:
Dodatkowo, niezależnie od długości okresu spłaty, pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie mogłyby być wyższe od 45% całkowitej kwoty kredytu. Ustawa przewiduje też specjalne regulacje w zakresie obliczania maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu w przypadku udzielenia kredytu konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu lub kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów.
Zgodnie z ustawą pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego są nienależne w części przekraczającej maksymalne poziomy ustalone za pomocą nowych wzorów wprowadzonych „tarczą antykryzysową. Regulacja dotyczy nowo udzielanych pożyczek i traci moc po upływie 365 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Po tym okresie przywrócone zostaną dotychczasowe regulacje ustawy o kredycie konsumenckim, a w tym: kredytodawca może za pozostały okres obowiązywania umowy pobierać pozaodsetkowe koszty kredytu w wysokości określonej dotychczasowymi przepisami ustawy o kredycie konsumenckim.
Naruszenie nowych przepisów w tym zakresie uderzać może w zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W związku z tym Prezes UOKiK korzystać może z kompetencji przewidzianych w tej ustawie w kontekście naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, w tym m.in. wydawać decyzje nakładające karę do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary i określające środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
Zarówno w projekcie, jak i uchwalonej ustawie nie znalazła się propozycja Prezesa UOKiK o obligatoryjnym zawieszeniu na wniosek kredytobiorcy wykonania umowy o kredyt konsumencki lub kredyt hipoteczny do maksymalnie 365 dni od wejścia ustawy w życie.
Niezamówione wiadomości i inne informacje przesłane dobrowolnie do firmy Dentons, nie będą uznane za informacje poufne i mogą zostać ujawnione osobom trzecim, mogą pozostać bez odpowiedzi i nie stanowią podstawy relacji pomiędzy prawnikiem a klientem. Jeśli nie jesteś klientem Dentons, prosimy o nieprzesyłanie informacji o charakterze poufnym.
Opis dostępny w innej wersji językowej.
Zostaniesz teraz przekierowany ze strony Dentons na stronę $redirectingsite w języku angielskim. Aby kontynuować, kliknij „Zatwierdź”.
Zostaniesz teraz przekierowany ze strony Dentons na stronę Beijing Dacheng Law Offices, LLP. Aby kontynuować, kliknij „Zatwierdź”.