Zacieśnia się pętla wokół cen transferowych – i nie są to już puste ostrzeżenia.

W Krajowej Administracji Skarbowej powstają nowe jednostki zajmujące się agresywnymi strategiami podatkowymi, a dane Ministerstwa Finansów pokazują wyraźny wzrost skuteczności kontroli w tym obszarze.

Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, w 2024 r. liczba kontroli zakończonych doszacowaniem na gruncie cen transferowych zwiększyła się niemal dwukrotnie względem poprzedniego roku. Co więcej, w pierwszej połowie 2025 r. wartość doszacowań już przekroczyła o ponad 30 procent kwoty z całego 2023 r.

W poprzednich artykułach opisałam jakie finansowe konsekwencje może mieć dla podatnika doszacowanie na gruncie cen transferowych, a także jakie kary przewidziane są na gruncie kodeksu karno-skarbowego (KKS) za przewinienia w tym zakresie.

Na gruncie przepisów, kary za niedopełnienie obowiązków z zakresu cen transferowych mogą sięgać nawet kwoty ok. 45 miliona złotych. Przypominam, że chodzi o kary nakładane na osoby odpowiedzialne w spółce za dopełnienie obowiązków TP, a nie samą spółkę.

Jak realne jest jednak to ryzyko?

To zależy. Należy rozróżnić sytuację rażącego łamania przepisów w zakresie cen transferowych od sytuacji, kiedy ewentualne naruszenie ma charakter łagodny i formalny.

Kiedy ryzyko KKS jest najbardziej istotne?

O dużej skali naruszenia mówimy przede wszystkim w sytuacjach, gdy:

• brak jest dokumentacji – podatnik ignoruje obowiązki, nie przygotowuje dokumentacji cen transferowych i nie składa TPR-ów, mimo spełnienia przesłanek do istnienia takiego obowiązku,
• dokumentacja sporządzana jest w sposób nierzetelny – nie zawiera wszystkich wymaganych elementów, uwzględnia informacje niezgodne z prawdą, nie są przygotowywane analizy cen transferowych zgodne z praktyką, tylko np. krótkie uzasadnienia ceny (mimo możliwości zidentyfikowania danych porównawczych),
• działania wskazują na celowe zaniżanie dochodu – np. przekazywanie majątku za symboliczne kwoty lub nieodpłatnie, stosowanie w pożyczkach stóp procentowych całkowicie oderwanych od bieżących stóp bazowych itp.

W takich przypadkach niewątpliwie istnieją argumenty, żeby odpowiedzialność karno-skarbowa przybrała istotny wymiar finansowy, a kary mogą być ustalane na bardzo wysokim poziomie. Należy też zaznaczyć, że nieznajomość przepisów czy brak świadomości, że dokumentacja powinna być sporządzona nie są wystarczające, aby uchronić się przed odpowiedzialnością karno-skarbową w przypadku rażących naruszeń.

Nie każde doszacowanie oznacza odpowiedzialność karno-skarbową

Samo stwierdzenie różnic pomiędzy poziomem cen przyjętych przez podatnika a stanowiskiem organu nie musi jednak automatycznie prowadzić do sankcji karno-skarbowych.

Ceny transferowe nie są nauką ścisłą. Różnice w poziomie dochodu ustalonego przez podatnika i ustalonego przez organy mogą wynikać z przyjętej metodologii, zakresu danych porównawczych czy oceny, które transakcje są faktycznie porównywalne. Wszystkie te aspekty obarczone są pewną dozą subiektywizmu, co jest czynnikiem wpływającym na ocenę jaka jest skala przewinienia przedstawicieli podatnika.

Załóżmy, że podatnik:

• prawidłowo zidentyfikował obwiązki z zakresu cen transferowych,
• zlecił przygotowanie dokumentacji i analiz porównawczych profesjonalnym doradcom lub osobom wewnątrz organizacji, które mają odpowiednie kompetencje,
• dysponował analizami cen transferowych potwierdzającymi rynkowość zawieranych transakcji,
• terminowo wypełnił obowiązki.

Mimo tego, w wyniku kontroli organ ustala, że poziom marży stosowanej przez podatnika powinien wynieść 7,5 procent, a nie 6,5 procent.

W takim przypadku można mówić o pewnych różnicach interpretacyjnych, które nie powinny skutkować dotkliwymi sankcjami KKS.

Co to oznacza dla przedsiębiorców?

Ryzyka odpowiedzialności karno-skarbowej w cenach transferowych nie należy bagatelizować, ale nie działa też ona automatycznie. Z mojego doświadczenia wynika, że organy podatkowe coraz lepiej wykrywają nieprawidłowości, jednak najczęściej wykazują się racjonalnością w ocenie, w jakich przypadkach dochodzi do naruszeń, które powinny skutkować odpowiedzialnością karno-skarbową.

Niepokojące jednak mogą być ostatnie deklaracje Prezydenta. Zawetował on ustawę zmieniającą KKS, która miała m.in. złagodzić kary za przewinienia o charakterze formalnym, mówiąc „Nie godzę się na to, aby w dramatycznej sytuacji polskich finansów publicznych obniżać kary za przestępstwa finansowe”. Czy to oznacza, że może powstać presja, aby karami za przestępstwa celno-skarbowe w większym stopniu wspierać finanse publiczne? To się jeszcze okaże, ale niezmiennie najlepszą ochroną będzie udokumentowanie staranności w dopełnianiu obowiązków TP: rzetelne analizy, pełna dokumentacja, terminowe wypełnianie obowiązków. To one budują linię obrony w razie doszacowania.

Sprawdź wrześniowe wydanie TPcal Newsletter

Zapisz się na TPcal Newsletter, aby otrzymywać najnowsze wydania bezpośrednio na swoją skrzynkę: subskrybuj